COVID-19 (SARS-CoV-2 ENFEKSİYONU) TEMASLI TAKİBİ, SALGIN YÖNETİMİ, EVDE HASTA İZLEMİ VE FİLYASYON 28.05.2021 İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ!

REHBER DEĞİŞİKLİĞİNİN GEREKÇESİ

COVID-19 Pandemisinin uzaması ile birlikte, özellikle geçtiğimiz yılın son çeyreğinden itibaren dünyanın farklı bölgelerinde virüsün bazı özelliklerinde değişikliklere neden olan farklı mutasyonların birikimi sonucu çeşitli varyantlar ortaya çıkmıştır. Aralık 2020 tarihinden itibaren DSÖ bazı varyantların özellikle izlenmesini ve verilerin paylaşılmasını önermektedir. DSÖ, ECDC gibi kuruluşların hazırladıkları rehberlerde varyantlar kaygı veren, gözetim altına alınması gereken ve izlenmesi gerekenler şeklinde tanımlanmaktadır. Bu gelişmelerle birlikte bakanlığımızca da mevcut ve yeni ortaya çıkabilecek farklı varyantlara yönelik farklı süreçler uygulamaya konmuştur.

Varyantların bazılarının daha hızlı bulaştığı, daha ağır bir klinik seyirle, hastaneye yatış gerekesinimi ve ölüm hızlarında artışla bağlantılı olduğu bilinmektedir. Ayrıca bazı varyantların gerek geçirilmiş doğal enfeksiyonlar ya da aşılama sonucu edinilmiş antikorlardan daha az etkilendikleri de belirlenmiştir.

Ülkemizde yapılan tarama ve genom analizleri sayesinde B.1.1.7 (İngiltere) varyantının tespit edilme yüzdesinin %90’ı aşarak hızla baskın köken haline geldiği, özellikle antikorlardan daha az etkilendikleri bilinen B.1.351 ve P.1 (G. Afrika ve Brezilya) gibi varyantların ülkemize girmiş olmakla birlikte halen düşük oranlarda oldukları anlaşılmaktadır. B.1.1.7 varyantı dışındaki varyantların ve yeni ortaya çıkabilecek kritik varyantların yayılımının engellenmesi hala kritik önem taşımaktadır.

Varyant virüslerin yayılımın önüne geçilebilmesi, epideminin kontrol altına almada varyantlardan dolayı, fazladan sorunlar yaşanmaması (reenfeksiyonlar, aşı başarısızlıkları gibi) ve sahada yapılmakta olan uygulamada bütünlük sağlanması amacı ile izolasyon ve karantina süreleri ile birlikte kişiler arası mesafe ve temas sürelerinde düzenleme yapılması ihtiyacı doğmuştur.

BU REHBERDE GÖZE ÇARPAN DEĞİŞİKLİKLER

1. SAĞLIK ÇALIŞANLARI HARİCİNDE KALAN TEMASLI TAKİBİ

Yakın temaslı olarak değerlendirilen kişiler son temaslarından sonraki 14 gün boyunca karantinaya alınmalıdır, Karantinaya alınan kişiler COVID-19 semptomları açısından telefon ile sorgulanarak izlenmeli, gerekir ise ev ziyareti yapılmalıdır.

Temaslı takibi İl/İlçe Sağlık Müdürlüğü tarafından organize edilmeli ve aile hekimleri ile birlikte yürütülmelidir.

Temaslı değerlendirilmesi yapılırken, semptomatik vakalarda semptomların ortaya çıkmasından önceki 2 gün (48 saat) ,asemptomatik vakalarda PCR testi için numune alınmasından önceki 2 gün (48 saat) içinde temaslı olan kişiler değerlendirmeye alınır.

Kesin COVID-19 tanısı almış ya da iki doz aşı olmuş kişiler (ikinci doz uygulamasının üzerinden 14 gün geçmiş olmak kaydı ile tanı aldığı ya da 2. aşı dozundan 14.günden sonraki 3 ay içerisinde başka bir COVID-19 vakası ile temasının olması durumunda temaslı olarak değerlendirilirler; yakın temaslı kapsamında olanlar 14 gün süreyle karantinaya alınır. 7. gün yapılan PCR testi sonucu negatif ise karantinaları sonlandırılır. Ancak hane halkı ya da hizmet verdikleri kişiler arasında risk grubunda olan kişiler varsa, 14 gün süre ile bu kişilere yakın temastan ya da hizmet vermekten kaçınırlar, kişiler kendilerini semptom takibine alırlar. Yukarıda tanımlanan durumların üzerinden 3 aydan fazla bir zaman geçmişse, bu kişiler rutin temaslı algoritmasına göre değerlendirilir.

Bilinen bir immün süpresif hastalığı, defekti olan veya immünsüpresif ilaç kullanan kişiler. süreye bakılmaksızın rutin temaslı algoritmasına göre değerlendirilir.

Temaslı bireyde semptomların ortaya çıkması halinde PCR testi yapılmalıdır. Sonucun pozitif çıkması durumunda kişi Sağlık Bakanlığı önerileri doğrultusunda izolasyona alınır ve tedavisi yapılır.

İkinci kez enfeksiyon tanısı alan kişilerden PCR ve ELİSA ile antikor testi için solunum yolu numunesi (varyant ve sekanslama açısından çalışılmaya uygun örnek taşıyabilen VTM ile) ve kan örneği alınır (serumu ayrılarak) Halk Sağlığı Genel Müdürlüğüne gönderilir.

Sağlık Bakanlığı tarafından endişe verici varyant (VOC) olarak belirlenen SARS- CoV-2 varyantları taşıdığı saptanan kişiler belirlenmiş alanlarda izole edilmelidir. Bu varyantları taşıyan kişilerin yakın temaslıları da benzer şekilde belirlenmiş alanlarda karantina altına alınmalıdır.

1.1. Olası COVID-19 Vakası Tespit Edildiğinde Temaslılara Yönelik

Yapılması Gerekenler

Olası COVID-19 vakası tespit edildiğinde;

1. Numune alınan hastalar numune sonuçları çıkana kadar evde izole olarak kalır. Kişiler numune verdikten sonraki 4. saatten itibaren Hayat Eve Sığar uygulamasında 20 saat süre ile riskli olarak gösterilir. Numune veren kişilere izolasyon durumu ile ilgili bilgilendirme SMS mesajı olarak gönderilmektedir. Ayrıca bilgilendirme formu sağlık kurumu tarafından verilebilir.
2. Numune alınan hastanın PCR sonuçları gelene kadar temaslı sorgulaması yapılmaz.
3. PCR test sonucu negatif gelir ise temaslılara yönelik herhangi bir işlem yapılmaz.
4. PCR test sonucunun pozitif gelmesi halinde, semptomatik vakalarda semptomların ortaya çıkmasından önceki 2 gün (48 saat), asemptomatik vakalarda PCR testi için numune alınmasından önceki 2 gün (48 saat) içindeki temaslıları tespit edilir ve sisteme kayıt edilir. Temaslı değerlendirmesinde temas durumu (yakın temaslı/temaslı) sorgulanır. Yakın temaslı olarak değerlendirilen kişiler sisteme temas var olarak kayıt edilir.

Hanede pozitif tespit edilen vakanın dışarıyla teması yoksa (yaşlı, bebek, yatalak vb.) ve pozitif vaka ile de yakın temas öyküsü saptanamaz ise asemptomatik aile içi vaka olasılığını saptamak amacıyla dış ortamla teması olan diğer hane halkı PCR ile taranır.

1.4. Yakın temaslılarda karantinanın sonlandırılması

Yakın temaslılar 14 gün boyunca karantinada kalır. Karantina dönemi süresince herhangi bir semptom gelişmeyen kişilerin karantinası, PCR testi yapılmaksızın, 14. günün sonunda biter. Ancak bu kişiler toplumda uyulması gereken tedbirlere devam ederler.

Ayrıca yakın temaslı olan ve izlem süresince semptom gelişmeyen kişilerde,kapasitenin uygun olduğu durumlarda en erken 10. günde PCR testi yapılabilir. PCR testi negatif olarak sonuçlanan ve semptom gelişmeyen kişilerde 11. günden itibaren karantina sonlandırılır. Yakın temaslılarda karantina hiçbir şekilde 10. günden önce sonlandırılamaz (son üç ay içinde uygun aşılama sonrası yada hastalığı geçirmiş kişi temaslıları hariç).

Yapılan test sonucu negatif çıkan çalışanların 11. günde işe geri dönüşleri sağlanabilir. Karantinanın 10. gününde alınan PCR test sonucuna göre sonlandırılma uygulaması yüksek riskli kişilere (yaşlı bakım evleri, ceza infaz kurumları, bağışıklığı düşük hastalar vb. toplu yaşam alanları gibi) bakım verilen alanlarda uygulanmaz

Pandemi döneminde hastalık yayılımının ve yakın temasın azaltılması amacıyla iş yerleri iyi havalandırması olan, 4 metrekareye 1 kişi çalışılacak alanlar şeklinde düzenlenmelidir.

Varyant Suşlar ile ilgili olarak;

Güney Afrika (501Y.V2 veya B.1.351), Brezilya (P1), Hindistan varyantı ve Sağlık Bakanlığı tarafından izlenmesi gerektiği bildirilen suş ile enfekte kesin vaka temaslılarının karantina süreleri en az 14 gün olup, bu sürenin sonunda karantina sona erdirilebilir. Bu suşlarda karantinanın erken sonlandırılmasına yönelik test uygulanmaz.

SAĞLIK ÇALIŞANI DIŞI TEMASLI ALGORİTMASI

YAKIN TEMASLI (YÜKSEK RİSKLİ)

• Semptomatik vakalarda semptomların ortaya çıkmasından önceki 2 gün (48saat), asemptomatik vakalarda PCR testi için numune alınmasından önceki 2 gün (48 saat) içinde teması olduğu belirtilen ve temaslı olarak bildirilen kişiler İl/İlçe Sağlık Müdürlüğünce tespit edilir ve izole olduğu yerde ziyaret edilerek temas durumu (yakın temaslı mı /temaslı mı) değerlendirilir.
• Yakın temaslı olarak belirlenen kişiler HSYS Vaka Takip Modülünde/FİTAS’ta temas var olarak işaretlenir.
• Yakıntemaslılarınbaşkabirnedenlehastaneyeyatışıgerekmiyorsa14günboyuncaevdekalması istenir, izolasyon kuralları hakkında bilgilendirilir.
• Yakın temaslı olarak kayıt edilen kişiler temas tarihinden itibaren 14 gün olacak şekilde belirlenen periyotlarda ilgili birim/kişiler tarafından telefon ile takip edilir.
• Yakın temaslılar; telafon ile takip sırasında COVID-19 semptomları açısından sorugulanır.
• Yakın temaslı kişilerde takip süreleri içerisinde COVID-19 semptomları gelişirse filyasyon ekiplerince numune alınması sağlanır, yakın temaslı semptomları nedeniyle hastaneye başvurmak isterse tıbbi maske takarak sağlık kurumuna başvurması sağlanır.
  

  TEMASLI (DÜŞÜK RİSKLİ)

• Temaslılara yönelik herhangi bir ek önlem alınmaz. Toplumda sosyal mesafe kuralına uyulması, maske takılması ve el hijyeni başta olmak üzere kişisel hijyen kurallarına dikkat edilmesi konuları hatırlatılır.
• Temaslılardan kendilerini 14 gün boyunca COVID-19 semptomları gelişimi için takip etmeleri, bu semptomlardan birinin gelişmesi durumunda maske ile en yakın sağlık kurumuna başvurması istenir.

4. FİLYASYON VE TEMASLI İZLEMİ

Filyasyon bulaşıcı hastalıklar görüldüğünde koruma ve kontrol önlemlerinin alınması amacı ile kaynağın tespiti ve temaslıların belirlenmesi için yapılan bütün çalışmalardır. COVID-19 vakası ile teması (yakın temaslı) olanlar 14 gün süreyle izlenir.

5. COVID-19 HASTALARINDA İZOLASYONUN SONLANDIRILMASI*

5.1. Asemptomatik veya Hafif Vakalarda (evde izlenen veya hastanede 24 saatten kısa süre yatan vakalar) İzolasyonun Sonlandırılması

PCR pozitif vakalarda izolasyon süresi, semptomatik vakalarda semptomların ortaya çıkmasından veya asemptomatik vakalarda ilk PCR testi için numune alınmasından itibaren, 14 güne tamamlanır. 14 günlük izolasyon süresi sonunda PCR testi yapılmasına gerek yoktur. Ancak en az üç gün üst üste ateş ve diğer klinik belirtisi olmayan kişilerde en erken 10. günde PCR testi için numune alınabilir. 10. günde yapılan PCR test sonucunun negatif olması durumunda kişilerin izolasyonu sonlandırılabilir. Hasta izlem sürecinde arada başka bir PCR testi yaptırmaya gerek yoktur.

5.2. Orta ve Ağır Hastane Yatış Endikasyonu Olan Vakalarda (Hastaneden 24 saatten uzun süre yatan vakalar) İzolasyonun Sonlandırılması

Hastaneye yatırılarak takip edilen hastalarda izolasyon süresi semptomatik vakalarda semptomların ortaya çıkmasından veya asemptomatik vakalarda ilk PCR testi için numune alınmasından itibaren 14 gündür. 14 günlük izolasyon süresi sonunda PCR testi yapılmasına gerek yoktur. Ancak en az üç gün üst üste ateş ve diğer klinik belirtisi olmayan kişilerde en erken 10. günde PCR testi için numune alınabilir. 10. günde yapılan PCR test sonucunun negatif olması durumunda kişilerin izolasyonu sonlandırılabilir. Hasta izlem sürecinde arada başka bir PCR testi yaptırmaya gerek yoktur.

5.3. Yoğun Bakım Endikasyonu Olan Vakalarda İzolasyonun Sonlandırılması

Hastanede izlenen, ağır seyirli veya yoğun bakımda takip edilen hastalarda izolasyon süresi semptomatik vakalarda semptomların ortaya çıkmasından veya asemptomatik vakalarda ilk PCR testi için numune alınmasından itibaren 20 gündür. 20 günlük izolasyon süresinin sonunda PCR testi yapılmasına gerek yoktur. Ancak 10. günden sonra ateş ve diğer klinik belirtiler olmaksızın yani semptomsuz ardışık 3 günün ardından 24 saat ara ile alınan iki PCR test sonucunun negatif olması durumunda hastanın izolasyonu daha erken sonlandırılabilir.

Not: İzolasyon sırasında enfeksiyon iyileşmesine rağmen bazı kişilerde öksürük veya tat veya koku alma duyusunda bir kayıp veya değişiklik birkaç hafta devam edebilir. Kalıcı bir öksürük veya tat/koku kaybı izolasyonun uzamasına neden olmaz.

5.4. Immunsupresif Vakalarda İzolasyonun Sonlandırılması

İmmunsupresif (bağışıklık yetmezliği) olan kişilerde PCR testi yapılmaması durumunda izolasyon süresi 28 gündür. İzolasyonunun daha erken sonlandırılması için en erken 20. günde en az üç ardışık gün ateş ve diğer klinik belirtisi olmayan kişilerde 24 saat ara ile ardışık 2 negatif PCR test sonucunun olması gereklidir. 28. günde test yapılmaksızın izolasyon sonlandırılır.

B hücre deplesyonu tedavisi alan, B hücre fonksiyon bozukluğu ile giden hematolojik hastalığı olanlar ve primer immün yetersizliği olan hastalarda virus replikasyonu ve saçılımı daha uzun süre devam edebilmektedir. Bu nedenle yapılan PCR testlerinde negatiflik görülmeden izolasyonları sonlandırılmaz. 20. günden itibaren yapılan PCR test sonucunun pozitif gelmesi durumunda PCR testinin yeniden yapılması için en az bir hafta ara verilir.

Varyant Suşlar ile ilgili olarak;

Farklı suşlar ile enfekte olan kişilerin (özellikle varyant suşlar) aynı odaya kohortlanması virüslerde rekombinasyona neden olarak yeni bir varyant suşa neden olabileceği için endişe verici varyantlar ile enfekte hastaların mümkün olabildiğince tek olarak odalarda yatırılması önerilir.

DSÖ tarafından endişe verici varyant olarak tanımlanan Güney Afrika, Brezilya varyantları veya Sağlık Bakanlığı tarafından tehdit edici varyant olarak tanımlanmış olan varyantların saptanması durumunda izolasyon süresi 14 gündür; 14. günden itibaren yapılan PCR test sonucunun negatif olması durumunda izolasyon sonlandırılır. PCR testinin pozitif bulunması halinde izolasyon süresi 20 güne uzatılır. Yirmi günün sonunda izolasyon PCR testi yapılmaksızın sonlandırılır.

6.1. Yüksek Riskli Temaslı Sağlık Çalışanlarında Karantinanın Sonlandırılması

Yakın temaslılar 14 gün boyunca karantinada kalır. Karantina dönemi süresince herhangi bir semptom gelişmeyen kişilerin karantinası, PCR testi yapılmaksızın, 14. günün sonunda biter. Ancak bu kişiler toplumda uyulması gereken tedbirlere devam ederler.

Ayrıca yakın temaslı olan ve izlem süresince semptom gelişmeyen kişilerde, kapasitenin uygun olduğu durumlarda en erken 10.günde PCR testi yapılabilir. PCR testi negatif olarak sonuçlanan ve semptom gelişmeyen kişilerde 11. günden itibaren karantina sonlandırılır. Yakın temaslılarda karantina hiçbir şekilde 10. günden önce sonlandırılamaz (son üç ay içinde uygun aşılama sonrası yada hastalığı geçirmiş kişi temaslıları hariç).

Yapılan test sonucu negatif çıkan çalışanların 11. günde işe geri dönüşleri sağlanabilir.

Karantinanın 10. günde alınan PCR test sonucuna göre sonlandırılma uygulaması yüksek riskli kişilere (yaşlı bakım evleri, ceza infaz kurumları, bağışıklığı düşük hastalar vb. toplu yaşam alanları gibi) bakım verilen alanlarda uygulanmaz.

Varyant Suşlar ile ilgili olarak;

Güney Afrika (501Y.V2 veya B.1.351); Brezilya (P1), Hindistan varyantı ve Sağlık Bakanlığı tarafından izlenmesi gerektiği bildirilen suş ile enfekte kesin vaka temaslılarının karantina süreleri en az 14 gün olup, karantina bu sürenin sonunda sona erdirilebilir. Bu suşlarla enfekte olanlarda karantinanın erken sonlandırılmasına yönelik test uygulanmaz.

Aşılama sonrası;

Daha önce iki doz aşı yaptırıp son dozdan sonra 14 gün süre geçmiş olan kişilerde aşılama sonrası üç ay içinde COVID-19 vakası ile temas durumunda kişiler temaslı olarak değerlendirilir ve yakın temaslı olması durumunda 14 gün süreyle karantinaya alınır. Temas sonrası 7. günde yapılan PCR testi negatif olanların karantinası sonlandırılır..Bu kapsamdaki değişiklik varyant suşlarla enfeksiyonun

yaygın saptanması nedeniyle yapılmıştır.

Aşılama sonrası üç ayın bitiminden itibaren COVID-19 vakası ile teması olması durumunda kişiler rutin temaslı algoritmasına göre değerlendirilir.

Aşılamadan sonra geçen süreye bakılmaksızın kişilerde COVID-19 uyumlu semptomlar gelişmesi durumunda PCR testi yapılır. PCR testinin pozitif çıkması durumunda izolasyonları ve tedavileri Sağlık Bakanlığı rehberlerine uygun şekilde yapılır.

Temaslı sağlık çalışanlarına FITAS program üzerinden bilgilendirme linki gönderilir ve sms onay kodu alınır. Akıllı telefonu olmayan veya internet çekmeyen yerlerde kişilere ise iki nüsha yazılı onam formu imzalatılır ve bir nüshası alınır.

COVID-19 pozitif saptanan sağlık çalışanlarının işe dönmesini sağlamak amacıyla izolasyon süresinin sonunda PCR testi yapılmasına gerek yoktur. “COVID-19 Hastalarında İzolasyonun Sonlandırılması” başlığı altında yer alan kriterlere göre izolasyonu sonlandırılır.

COVID-19 tanısı alan sağlık çalışanlarının kaydı tutulur ve HSYS programında “Vaka Takip Modülü”nde yer alan Sağlık Çalışanı COVID-19 Temas/vaka İzlem Formu girişi yapılır.

İşe dönen sağlık çalışanı, tıbbi maske ile çalışmaya devam eder. Kök hücre ve organ nakil ünitelerinde çalışacaklar için ardışık iki PCR testi negatifliğinin gösterilmesi tercih edilmelidir. Aksi takdirde bu çalışanlar işe dönüş sonrasında 21 gün boyunca immünsüpresif hastalara bakım vermemelidir.